Staatssecretaris Blokhuis (VWS) heeft op 17 december jl. de Tweede Kamer geïnformeerd over een onderzoeksrapport over het beperken van de tabaksverkoop tot tabaksspeciaalzaken. Eén van de uitkomsten van het onderzoek is dat er mogelijk 500 kleine supermarkten failliet gaan. Het CBL vindt dat de bedrijfseconomische en sociale effecten van dit besluit moeten worden meegewogen en pleit voor een compensatieregeling voor de betreffende supermarkten.
Het kabinet heeft in november 2020 besloten dat supermarkten vanaf 1 januari 2024 geen tabak meer mogen verkopen. Tegelijkertijd heeft de staatssecretaris van VWS de ambitie uitgesproken dat tabak op termijn alleen nog bij tabaksspeciaalzaken te koop mag zijn. Om hier naartoe te werken is het tijdspad voorgesteld om in 2023 de online verkoop van tabak te verbieden, in 2024 het verbod op de verkoop in supermarkten in te laten gaan en in 2030 de inzet om gefaseerd de verkoop van tabak af te bouwen, achtereenvolgens bij tankstations en tabaks- en gemakszaken, waarna de verkoop van tabak voorbehouden is aan tabaksspeciaalzaken. De reden voor dit tijdspad was volgens de staatssecretaris de financiële afhankelijkheid van de verkoop van tabak.
Het nu gepubliceerde onderzoek laat zien dat ook supermarkten afhankelijk kunnen zijn van tabaksverkoop en onderschrijft exact de zorgen die supermarkten al eerder kenbaar hebben gemaakt. Kleine supermarkten dreigen met deze maatregel in de problemen te komen. Het gaan dan vaak om winkels in kleine dorpen. Het verdwijnen van deze supermarkten heeft ook invloed op omliggende winkels en horeca waardoor de leefbaarheid van deze gebieden minder wordt.
Gebrek aan level playing field moet worden teruggedraaid
Ook staatssecretaris Blokhuis geeft aan dat dit aspect bij de verdere uitwerking van de voorstellen de nodige aandacht moet krijgen. Het CBL vraagt het volgende kabinet om bij de keuze voor een scenario voor de verdere afbouw van tabak de bedrijfseconomische en sociale aspecten van alle verkooppunten mee te wegen. Een compensatieregeling voor de verkooppunten die failliet gaan door deze maatregel zou hier ook onderdeel van moeten zijn.
Het uiteindelijke doel van de voorgestelde maatregelen is het aantal rokers in Nederland te reduceren. Supermarkten werken graag mee aan de ambitie om in 2040 tot een rookvrije generatie te komen. Daarom doen wij zeer actief mee aan NIX18. Ook is de afgelopen tijd veel gedaan aan het minder aantrekkelijk maken van tabaksverkoop, zo zijn sinds juli 2020 pakjes sigaretten afgedekt en uit het zicht van de consument. Echter, als supermarkten in 2024 stoppen met de verkoop van tabak, dan verplaatst de verkoop simpelweg naar andere kanalen. Deze maatregel lost het probleem niet op, maar verplaatst het slechts. Om deze reden pleiten wij al langere tijd voor een afbouw van tabak bij alle verkoopkanalen, zodat tabak enkel nog door tabaksspeciaalzaken kan worden verkocht.
